کوچینگ چیست؟

کوچینگ یعنی چه؟ کوچینگ چیست؟

کوچینگ حرفه ای professional coaching امروزه یکی از رشته های داغ رو به رشد در دنیا و نیز در ایران است. هر روز، افراد و سازمانهای بیشتر و بیشتری، از خدمات کوچهای حرفه ای برای رشد شخصی و حرفه ای استفاده می نمایند. تحقیقات اخیر سازمان PwC رشته کوچینگ را دومین رشته پرسرعت رو به رشد در آمریکای شمالی می داند. اما کوچینگ یعنی چه؟ کوچ حرفه ای چه کسی است و چه خصوصیاتی دارد؟ آیا هر کسی می تواند خود را کوچ بنامد؟

اینها و مطالب مهم زیر را در این مقاله بررسی می کنیم:

• کوچینگ چیست؟ کوچینگ یعنی چه؟ کوچینگ به چه معناست؟
• تاریخچه کوچینگ
• کوچ چه کاری انجام می دهد؟ کوچینگ چه چیزی هست و نیست؟
• چگونه یک کوچ خوب را بشناسیم؟
• چه زمانی به کوچ نیاز است؟
• کوچینگ برای چه افرادی مناسب است؟
• چرا کوچینگ این قدر موثر است؟ آمارهای مربوط به کوچینگ
• علم کوچینگ یا مهارت کوچینگ؟
• چه کسانی می توانند کوچ حرفه ای شوند؟
• بهترین دوره تربیت کوچ چه ویژگی هایی دارد؟

کوچینگ چیست؟ کوچینگ یعنی چه؟ کوچینگ به چه معناست؟

 فدراسیون جهانی کوچینگ ICF ، بزرگترین سازمان ناظر کوچینگ حرفه ای در دنیا، این تعریف را از کوچینگ ارائه می دهد:

کوچینگ یعنی مشارکت با مراجع در فرآیندی تفکر برانگیز و خلاقانه که به او الهام می بخشد پتانسیل شخصی و حرفه ای اش را به میزان حداکثری عملی کند.

اجازه بدهید تعریف کوچینگ را از زبان چهره های شاخص دیگر هم بخوانیم:

کوچینگ یعنی چه؟ از نگاه تیموتی گالووی

گالووی یکی از سرشناس ترین افراد تاریخ کوچینگ و نویسنده کتاب (بازی های درونی تنیس) است. او به این شکل کوچینگ را تعریف می کند: کوچینگ به جای اینکه به افراد آموزش دهد، به آن ها کمک می کند تا خود یاد بگیرند.

کوچینگ چیست؟ از نگاه جان ویتمور

ویتمورنویسنده کتاب (کوچینگ برای عملکرد) و یکی از افراد موثر در شکل گیری متد کوچینگ است که با تاثیر گرفتن از گالووی به توسعه این متد پرداخت. او می گوید: کوچینگ گشودن استعدادهای افراد برای به حداکثر رساندن قابلیت های آنان است.

کوچینگ به چه معناست؟ از نگاه اریک پرسلو

پرسلو بنیان گذار کنسول اروپایی منتورینگ و کوچینگ و نویسنده کتاب (کوچینگ و منتورینگ) است. او کوچینگ را فرایندی می داند که امکان یادگیری و توسعه را فراهم کرده و بدین ترتیب عملکرد را بهبود می بخشد.

کوچینگ چیست؟ از نگاه سارا گورنال

گورنال نویسنده کتاب (هنر کوچینگ)  به این شکل کوچینگ را توضیح می هد که کوچینگ یک راهبرد عملگرایانه است که به افراد کمک می کند تا به اهدافی که هویت خود را براساس آن تعریف کرده اند، دست یابند.

کوچینگ یعنی چه؟ از نگاه شهاب اناری

کوچینگ یک رابطه مشارکتی تفکربرانگیز توام با اعتماد بین کوچ و مراجع است که منتهی به آگاهی و اقدام مراجع در جهت رسیدن به اهدافش و حل چالش هایش می شود.

پس،  تعریف ساده و جامع از کوچینگ داشته باشیم :

کوچینگ یعنی کمک به مراجع برای افزایش آگاهی + اقدام به جلو.

در نهایت این ضرب المثل چینی می تواند مصداق یک فرایند کوچینگ باشد:

((اگر می خواهی کسی را یک وعده سیر کنی، به او ماهی بده  ولی اگر می خواهی برای یک عمر او را سیر کنی، به او ماهی گیری یاد بده))

تاریخچه کوچینگ

شاید بتوان سقراط را اولین کوچ جهان نام گذاری کرد. سقراط هنگام گفت و گو یا آموزش شاگردان خود دقیقا از روشی استفاده می کرد که امروز در کوچینگ استفاده می شود. او در پاسخ به سوال افراد، از بر اساس کلام آنها، سوال می پرسید تا فرد درنهایت خودش پاسخ سوال خود را پیدا می کرد.

به مرور استفاده از واژه کوچ و کوچینگ رواج یافت تا جایی که در سال 1830، واژه کوچ به صورت رسمی به واژه نامه آکسفورد راه پیدا کرد. طبق تعریف، افرادی کوچ نامیده می شدند که وظیفه آن ها هدایت دانش آموزان برای گذراندن موفقیت آمیز امتحانات بود. حدود سی سال بعد، همین واژه برای مربیان ورزشی به کار برده شد.

اما یکی از مهم ترین موضوعاتی که باعث شکل گیری کوچینگ به شکل امروزی شد، با توجه به رقابتی شدن کسب و کار، نیاز مدیران برای رهبری درست بود. این رویکرد از دهه 1940 جدی تر شد و در دهه 1960 رسمیت یافت.

از اوایل دهه 60 میلادی، هم زمان با فراگیر تر شدن زندگی مدرن، مباحث مربوط به رشد فردی براساس روانشناسی انسان گرا شکل گرفت. آبراهام مازلو و کارل راجرز دو فرد موثر در این حیطه بودند که بسیاری از مباحثی را که در روانشناسی انسان گرا مطرح کردند، پیش زمینه کوچینگ در دنیای امروز به خصوص لایف کوچینگ هست.

آغاز رویکرد کوچینگ به شکل امروزی توسط تیموتی گالوی با انتشار کتاب ” بازی درونی تنیس ” ایجاد شد. این کتاب در سال 1972 منتشر شد، او بر این عقیده بود که یک ورزشکار برای موفقیت در یک بازی، ابتدا باید با افکار درونی خود کنار بیاید و در بازی درونی خود موفق شود.

این کتاب بازی درونی را محدود به تنیس نکرده و به این موضوع جامعیت بخشیده که برای رسیدن به موفقیت باید از درون آغاز کرد و انسان برای فائق شدن بر تمام چالش های خود با یک بازی درونی رو به رو است.

جان ویتمور و الکساندر گراهام این تئوری را گسترش دادند و از آن برای ابداع مدل GROW در کوچینگ استفاده کردند. در سال 1992 با انتشار کتاب موفق ” کوچینگ برای عملکرد ” از جان ویتمور، رویکرد کوچینگ به طور جدی وارد بازار شد.

و پس از چند سال کوتاه، توماس لئونارد، نام آشنای دیگری در این صنعت، در سال 1995 با همراهی دیگر افراد، فدراسیون جهانی کوچینگ (ICF) را تاسیس کرد.

کوچینگ حرفه ای در شکل امروزی خود ریشه در رشته های گوناگون از جمله مشاوره، مدیریت منابع انسانی (HR) و توسعه سازمانی (OD)، آموزش، یادگیری بزرگسالان، فلسفه، و رشته های روانشناسی مانند روانشناسی صنعتی/سازمانی (I/O)، روانشناسی مشاوره، روانشناسی بالینی و روانشناسی اجتماعی دارد.

کوچینگ چه چیزی هست و چه چیزی نیست؟

گاهی برای توضیح یک مفهوم، بهتر است به تفاوت های آن با سایر موارد مشابه پرداخت. از این رو برای اینکه بهتر درک کنیم که کوچینگ یعنی چه، به تفاوت آن با مشاوره، منتورینگ، تراپی،  آموزش، گفتگوی دوستانه و مربیگری ورزشی می پردازیم.

کوچینگ، مشاوره نیست

در مشاوره، فرد مشاور باید در حوزه ای که مراجع چالش دارد مهارت و تخصص داشته باشد، چون باید متناسب با آن راهکاری ارائه دهد. اما در کوچینگ، کوچ  متخصص مهارت های کوچینگ است و مراجع خود متخصص حوزه مورد نظرش محسوب می شود.

در کوچینگ، کوچ با به کار گرفتن دانش خود و پاسخ مراجع، در پیدا کردن راه حل مساله با او مشارکت می کند تا اهدافش عملیاتی شوند. اما در مشاوره، راهکار داده می شود ومعمولا مراجع خود باید اهداف را عملیاتی کند.

در کوچینگ همکاری و مشارکت برابر وجود دارد اما در مشاوره قدرت در دست مشاور است.

کوچینگ، منتورینگ نیست

در منتورینگ، منتور در زمینه مشخصی تبحر و تجربه دارد و این تجربیات را در اختیار مراجع قرار می دهد. اما در کوچینگ، کوچ باور دارد که مراجع می تواند بهترین تصمیم را برای خودش اتخاذ کند.

در فرایند منتورینگ نگاه از بالا به پایین وجود دارد ولی در کوچینگ، کوچ در کنار مراجع حرکت

می کند و یک مشارکت متقابل وجود دارد.

به طورکلی در منتورینگ تمرکز بر کپی برداری از نسخه موفقیت فردی است که قبلا در موقعیت قبلی شما بوده است اما در کوچینگ، مراجع، خودش نسخه مطلوبش را پیدا می کند.

کوچینگ، تراپی نیست

در تراپی، تمرکز تراپیست بر مشکلات هست و براین اساس غالبا در گذشته سیر می کند. در کوچینگ، کوچ بر روی اهداف وغالبا بر نقطه ای که مراجع در حال حاضر ایستاده و نقطه ای که می خواهد به آن برسد و چگونگی رسیدن او به آن نقطه تمرکز دارد.

در تراپی به حل اختلالات روانی پرداخته می شود اما کوچینگ در این حیطه دخالتی ندارد.

در تراپی غالبا به نوعی حرکت از عملکرد مختل به خنثی می باشد ولی در کوچینگ حرکت از نقطه خنثی به مثبت است.

کوچینگ، آموزش نیست

در تدریس هدف انتقال دانش هست اما در کوچینگ به مراجع برای رسیدن به اهدافش کمک می شود.

در تدریس، مدرس غالبا فقط مباحث را ارائه می دهد ولی در کوچینگ، کوچ غالبا خوب گوش می دهد و پرسش مطرح می کند.

فرایند تدریس معمولا جمعی و در کوچینگ معمولا فردی است.

در تدریس، مدرس برنامه آموزشی خود را دارد و طبق آن جلو می رود اما درکوچینگ انتخاب با مراجع است و هدف و اقدام جلسه توسط او تعیین می شود.

در تدریس، مدرس مطالب را آموزش می دهد اما در کوچینگ مراجع خودش پاسخ ها را می یابد.

کوچینگ، گفتگوی دوستانه نیست

در گفتگوی دوستانه غالبا نظر شخصی داده می شود و گاهی قضاوت انجام می گیرد اما در کوچینگ یک فضای امن و بدون قضاوت وجود دارد ومراجع محور جلسه است و کوچ به عنوان یک شنونده فعال عمل می کند.

در گفتگوی دوستانه برای حل مساله دغدغه ای وجود ندارد اما در کوچینگ تا رسیدن به هدف همراهی

صورت می گیرد.

کوچینگ، مربیگری ورزشی نیست

یک مربی ورزشی در رشته مشخصی تخصص دارد و تجربیات و اطلاعات خود را در اختیار بازیکن قرار می دهد اما در کوچینگ خود مراجع توانمند است و با آگاهی که در فرایند کسب می کند، اقدام صورت می گیرد.

در مربی گری نگاه از بالا به پایین وجود دارد اما در کوچینگ برابری و مشارکت متقابل وجود دارد.

توضیح مهم: هر کدام از موارد بالا (مشاوره، منتورینگ، تراپی، آموزش و …) جایگاه و ارزش خودشان را دارد و منظور این نیست که کوچینگ از بقیه بهتر است یا باید جایگزین بقیه شود. مثلا گاهی فرد نیاز به مشاوره حقوقی دارد و به وکیل مراجعه می نماید؛ لزوما کوچینگ در چنین حالتی مفید نیست. یا مثلا فردی لازم دارد نرم افزاری را یاد بگیرد تا در کارش استفاده کند و سراغ مدرس می رود؛ لزوما کوچینگ همه جا مفید نیست.

 کوچ چه کاری انجام می دهد؟

کوچ یک پرسشگر کنجکاو، شنونده دقیق، بازگوکننده واقعیت، حامی و مشوق بدون قضاوت است که مراجع را مسئول زندگی خویش می داند. کوچ باور دارد که مراجع فردی کامل و خلاق است که خودش می تواند جواب چالشش را پیدا کند. یک کوچ از طریق فرایند کوچینگ می تواند به مراجع خود کمک کند از نقطه ای که الان هست به نقطه ایده آلش برسد و در طی این مسیر بر چالشها و موانع درونی و بیرونی غلبه کند.

مثلا:

1. کوچ به مراجع کمک می کند ایده هایش را در محیطی امن و بدون قضاوت بررسی کند.
2. کوچ به مراجع کمک می کند جواب پرسش ها را در درون خود پیدا کند (صلاح مملکت خویش خسروان دانند)
3. کوچ به مراجع کمک می کند تا خودش و باورهایش را بهتر بشناسد، به ارزش های خود آگاهی داشته باشد، و حقیقت دنیای اطرافش را صحیحتر ببیند.
4. کوچ، به مراجع درباره نقاط کوری که دارد، آگاهی می بخشد.
5. کوچ، باورهای مراجع  را به چالش می کشد تا گسترده تر از چارچوب ذهنی خود فکر کند.
6. در اثر کار با کوچ، مراجع برای رسیدن به هدفش برنامه ریزی می کند و به انجام اقدامات ضروری متعهد می شود.
7. کوچ، مراجع را در مسیر رسیدن به اهدافش همراهی می کند. وقتی اقداماتش موفق است تشویقش می کند و وقتی موفق نیست، کنجکاوانه و بدون قضاوت در کنارش قرار می گیرد تا بهترین تصمیم را بگیرد.
8. کوچ به مراجع کمک می کند تا موانع مسیر را شناسایی کند و برای از میان برداشتن آن ها چاره ای بیندیشد.

البته همه این کارها بر اساس اصول خاص و شایستگیهای بنیادی تخصصی است که کوچهای حرفه ای در آموزشهایشان می آموزند.

به طور خلاصه، کوچ به مراجع کمک می کند از نقطه A به نقطه B برود و در راستای این هدف، به مراجع کمک می کند آگاهی اش را افزایش دهد و در راستای هدف خود اقدام کند.

چه زمانی به کوچ نیاز است؟

مسلما کوچینگ مانند دیگر مودالیته ها (تدریس، مشاوره، منتورینگ و…) بر حسب نیاز مورد استفاده قرار می گیرد. اما به طور کلی، در این موارد می توان از کمک یک کوچ بهره برد:

1. فردی که کاری را شروع کرده، اما روند کندی را طی می کند. به طور مثال فردی که بیزنس جدیدی را راه انداخته اما رشد قابل توجهی ندارد. در این شرایط با همراهی یک بیزنس کوچ می تواند آگاهی کسب کند و به انتخاب خودش اقدامی انجام دهد.
2. فردی که کاری را شروع کرده اما به نتیجه نرسیده است. به طور مثال فردی که در کسب و کار خود ردپای موفقیت را پیدا نکرده که همراهی یک کوچ در این جا می تواند باعث آگاهی بیشتر نسبت به موانع و بررسی دلیل ناکامی ها و در نتیجه پیدا کردن مسیر رو به رشد توسط مراجع باشد.
3. فردی که تصمیم دارد از همان ابتدای کار مسیر را به درستی پیش رود. به طور مثال فرد تصمیم می گیرد در شروع کسب و کار خود، از همراهی یک کوچ استفاده کند تا با آگاهی بیشتری مسیر پیش روی خود را طی کند.

چگونه یک کوچ خوب را بشناسیم؟

هر کسی ممکن است خودش را کوچ بنامد اما یک کوچ حرفه ای خصوصیات زیر را دارد:

1. با مفهوم صحیح کوچینگ آشناست و هیچ گاه نقش منجی یا مشاور، منتور، مدرس و … را بازی نمی کند. یک کوچ حرفه ای باور دارد به اینکه مراجع توانمند، خلاق و کامل است و خودش می تواند با کمک کوچ، پاسخها را در درون خود بیابد. در نتیجه، یک کوچ حرفه ای به جای تاکید روی نظر خودش، به مراجع کمک می کند راه حل مناسب خودش را پیدا کند.
2. شایستگیهای بنیادی کوچینگ حرفه ای را بر اساس استانداردهای جهانی می شناسد و بر آنها مسلط است.
3. پایبند به اصول اخلاقی حرفه خود است (چون کوچهای حرفه ای کد اخلاقی دارند).
4. دارای مدرک کوچینگ از یک مرکز آموزشی کوچینگ معتبر می باشد.
5. اهل مطالعه و یادگیری است و روی رشد شخصی و حرفه ای خود کار می کند.

کوچینگ برای چه افرادی مناسب است؟

به طور کلی هر فردی که از سلامت روان برخوردار است و به دنبال رشد و رضایت مندی در زندگی حرفه ای و شخصی خود می باشد، می تواند از کوچینگ استفاده کند. کوچینگ برای افرادی مناسب است که در اتفاقات زندگی، تمرکز را بر سهم خود گذاشته و به جای پیدا کردن مقصر به دنبال حل مسائل خود می باشند. کوچینگ عمدتا برای کسانی مفید است که در مسیر رشد خود، حاضر به تغییر هستند.

بنابراین افراد می توانند در حوزه های مختلف از کوچینگ بهره مند شوند. بر این اساس اشاره به چند

تخصص از کوچینگ خالی از لطف نیست:

1. بیزنس کوچینگ((Business Coaching: مراجع با همراهی کوچ به موانع مسیر و راه حل ها

و ایده های خلاقانه در بیزنس خود آگاهی می یابد. سپس با برنامه ریزی که توسط خود مراجع

صورت می گیرد، قدم به قدم اقدام می کند.

2. کوچینگ روابط ((Relationship Coaching: این تخصص کوچینگ به بررسی چالش های یک رابطه و تغییر نوع نگاه هر یک از طرفین و اینکه هر کدام از آن ها چه مسئولیت و نقشی در آن رابطه دارند، تمرکز دارد. البته این تخصص هم به طور اختصاصی تر طبقه بندی می شود، به طور مثال کوچینگ والدین، زوجین و …
3. کوچینگ هدف وجودی ((Purpose Life Coaching: در این نوع مراجع به تعریف موفقیت و معنای زندگی از نگاه خودش می رسد و این موضوع کمک می کند تا در زمان تصمیم گیری در موارد مختلف به صورت آگاهانه اقدام کند.
4. کوچینگ سلامت ((Health Coaching: مراجع از نگاه خودش به سبک زندگی سالم و عادت های فکری که منجر به سلامتی می شود، دست پیدا می کند.

البته تخصص های دیگری هم وجود دارند، که در مقاله های دیگری به آنها می پردازیم.

چرا کوچینگ اینقدر موثر است؟

مطالعات متنوع به اثرگذاری فوق العاده کوچینگ روی مراجعان اشاره دارد.

1. طبق آمار PriceWaterhouseCoopers((PwCدر سال 2018 کوچینگ بعد از IT  دومین صنعت رو به رشد در دنیاست.
2. طبق آمار io

96%  افراد در بهبود روابط خود از کوچینگ استفاده کردند.

90%   برای دستیابی به اهداف خود از کوچینگ کمک گرفتند.

89%   با استفاده از کوچینگ دیدگاه های جدید پیدا کردند.

86%   از طریق کوچینگ نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کردند.

81%   با کوچینگ توانستند، مهارت های جدید یاد بگیرند.

79%   به وسیله کوچینگ توانستند باعث ایجاد رفتارهای موفق در خود شوند.

3. طبق آمار ICF، هشتاد درصد افرادی که از کوچ حرفه ای استفاده کرده اند، اعتماد به نفسشان بالا رفته است؛ بیش از 70% عملکردشان در محل کار بالاتر رفته است؛ 86% شرکتها اعلام کردند که سرمایه گذاریشان در زمینه کوچینگ برایشان سودی مشابه یا بیشتر ایجاد کرده است.

چرا کوچینگ اینقدر موثر است؟ یکی از مهم ترین نیازهای هر انسان دستیابی به اهدافش است. گاهی افراد از انواع کتاب ها، مشاورها، منتورها و دوره های آموزشی استفاده می کنند و “اطلاعات کافی دارند” اما نتیجه مطلوب را دریافت نمی کنند چون “اقدام” نمی کنند. همچنین، گاهی افراد “اقدام می کنند” اما “نقاط کور” خود را نمی بینند و نمی دانند مجای کارشان ایراد دارد.

کوچینگ مهارتی است که بین دانش و عمل را پر می کند. همیشه برای تبدیل دانش به عمل توسط هر انسانی مسیر منحصر به فرد وجود دارد که برای هر کس متفاوت است. کوچینگ، دقیقا مناسب افرادی است که می خواهند راه حل منحصر به فرد خود را پیدا کنند و به اقدامات ضروری برای رسیدن به هدف شان متعهد شوند.

علم کوچینگ یا مهارت کوچینگ؟

کوچینگ در بیشتر جاهای دنیا رشته دانشگاهی نیست (البته برخی دانشگاهها مدرک کوچینگ ارائه می کنند) بلکه افراد متخصص در این حرفه از طریق موسسات و مدارس معتبر، تاییدیه و مدرک می گیرند. پس درست تر آن است که کوچینگ را یک مهارت عنوان کنیم. یک کوچ حرفه ای از طریق مهارت کوچینگ در طول جلسات، مراجع را همراهی می کند.

چه کسانی می توانند کوچ حرفه ای شوند؟

به طور کلی، این مودالیته غالبا مربوط به بزرگسالان است اما پیش نیاز آن رشته دانشگاهی یا تجربه خاصی نیست. اگر فردی قصد دارد به صورت حرفه ای آموزش مهارتهای کوچینگ ببیند، نیازمند این است که دوره مربوط به تربیت کوچ را سپری کند و شایستگیهای بنیادی کوچینگ حرفه ای را یاد بگیرد، تمرین فراوان کند و به تسلط برسد. همینطور یک کوچ حرفه ای واقعی از کد اخلاقی حرفه کوچینگ (مثلا کد اخلاقی فدراسیون جهانی کوچینگ ICF) پیروی می نماید.